Şeker Ahmet Paşa’nın ‘koç’ları ortaya çıktı

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde önceki gün açılan “Seçkiler II Manzara” sergisinde sanat tarihi açısından çok önemli bir bilinmez ortaya çıktı. Araştırmacılar, Şeker Ahmet Paşa’nın tahminen 83 yıldır kayıp olduğu bilinen koçlu tablosunun, ölümünden sonra müdahaleye uğradığını belirledi.Şeker Ahmet (Ali) Paşa, 1907 yılında hayatını kaybettiğinde geride çok değerli eserler bıraktı. Paşa’nın adeta yaratıcısına hürmetle resmettiği tablolarda, doğayla iç içeliği öyle iyi ‘okunabilir’ ki, onu idrak edişi, tüm zerrelerine kadar kavrayışı, resmetmesindeki naiflik ve doğallık dile gelir. Bir ormanın derinliği, bir ceylanın su içişi ya da bir koyun sürüsü... Ne var ki eserlerinden biri, kayıtlara “Manzara” olarak geçen “Erenköy Civarında Tren İstasyonu” isimli tablo, tahminen 83 yıldır, arşivdeki kaydıyla 73 yıldır kayıptı. Kayıp olduğu konusunda hiçbir şüphe yoktu çünkü 1902 yılında II. İstanbul Resim Salonları Sergisi’nde yer alan Şeker Ahmet Paşa’yı Mercan’daki konağında resim çalışırken gösteren fotoğrafta, arka planda bulunan resmin uzmanlar ve sanat tarihçileri tarafından artık mevcut olmadığı ifade edilmiş ve günümüze kadar hiçbir şekilde izine rastlanmamıştı.Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, açılışı önceki akşam gerçekleştirilen “Seçkiler II Manzara” sergisinin hazırlığını sürdürürken Şeker Ahmet Ali Paşa’nın kayıp tablosunu ortaya çıkardı. 1941 yılında müzenin koleksiyonuna katılan ve “Manzara” ismiyle envantere kaydedilen bu eserin yapılan restorasyon çalışmalarıyla birlikte, aslında artık var olmadığı sanılan eserin ta kendisi olduğu anlaşıldı. Rektör Yalçın Karayağız’ın ifadesiyle “Şeker Ahmet Ali Paşa uluslararası bilinirliği ve tanınırlığı olan, John Berger dışında başkaları tarafından da kabul gören bir sanatçı olsaydı bu, dünyada bir sanat olayı olarak patlardı. Bu, bir keşif, kaybolan bir hazinenin tekrar gün yüzüne çıkması…” Tablonun, ressam 1907’de vefat ettikten sonra, 1941 yılında müzenin arşivine katıldığı güne kadar geçen 34 yıllık süreçte değiştirildiği tahmin ediliyor. Kimin, resmin orijinalinde yer alan iki koçu görünmez kılıp üzerine niçin belli belirsiz iki figür eklediği şimdilik bilinmiyor. Eylülde bu konuda bir araştırma başlatılacak. Ancak Rektör Karayağız’a göre resim üzerinde yapılan bu müdahale Paşa öldükten hemen sonra değil, en az 10-15 yıl geçtikten sonra gerçekleşmiş. Karayağız, aynı zamanda resme bu kritik müdahaleyi yapan kişinin kesinlikle bir amatör olamayacağını ve üslup olarak da Paşa’ya hiç benzemediğini düşünüyor.Dört ay süren sergi hazırlıklarının sadece bir ayı, “Erenköy Civarında Tren İstasyonu”nun restorasyonu ve temizliğinde geçmiş. Bütün eserlerin bakım, onarım ve temizliğinin yanı sıra uzmanların birkaç eserde rantuale işlemi gerçekleştirmesiyle de bu gerçek ortaya çıkmış. Karayağız, rantuale işlemini şu sözlerle anlatıyor: “Resimlerin üzerine yapıldığı keten tuval zamanla çürür. O bezin rantuale edilmesi yani bir başka bez yüzeye aktarılması gerekir. Bütün bu rantuanaj aşamaları da eserlerin bir kısmında gerçekleşti. Ve sonrasında o resimlerin yüzey temizlikleri yapıldı ve sonraki aşamada vernik temizliğine geçildi.” Şeker Ahmet Paşa’nın resmi üzerine yapılan müdahale de bu aşamada fark edilmiş.RESİM SANATININ BÜYÜK USTALARI SERGİDEİlk kez 1902 yılında sergilenen eser, tahminen 83 yıl sonra ilk haliyle yeniden izleyiciyle buluştu. Bu büyük keşfin yanında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Resim ve Heykel Müzesi koleksiyonlarından derlenen 91 başyapıt daha Karaköy Antrepo 5’in girişinde yer alan Geçici Sergi Salonları’nda sanatseverlerle buluşuyor. Türk sanat tarihinin 63 önemli sanatçısının yer aldığı sergide, Osman Hamdi Bey, Hoca Ali Rıza, Hüseyin Avni Lifij, İbrahim Çallı, Hikmet Onat gibi erken Cumhuriyet dönemi sanatçılarının eserlerinin yanı sıra Hale Asaf, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Nuri İyem gibi yakın dönem ressamlar ve Leopold Levy, Amadeo Preziosi, J. Vernet gibi Batılı ressamların karakteristik çalışmaları da yer alıyor. Sergi 21 Eylül’e kadar ziyaret edilebilir.