‘Karagöz'ün dili tutuldu!

İktidarın baskın eli, Karagöz'e kadar ulaştı. Ankaralı Karagöz sanatçıları, politik baskıdan ve belediyelerle yaptıkları anlaşmaların iptal edilmesinden korktukları için gösterilerinde ‘hicivli' metinler yerine ‘eğlenceli' olanları tercih ediyor.

Karagöz oynatan usta ve genç sanatçılar da iktidar baskısından nasibini almaya başladı. Adının açıklanmasını istemeyen Ankaralı iki sanatçı, politik baskılardan ve belediyelerle yaptıkları anlaşmaların iptal edilmesinden endişe ettikleri için gösterilerinde hiciv yerine suya sabuna dokunmayan oyunları tercih ettiklerini söylüyor.

Belediyelerin düzenlediği şenlik ve festivallerle Ramazan etkinliklerinde Karagöz oynatan sanatçılardan biri, “Gerçek Karagöz metinleri okuyamıyoruz. Karagöz normalde yanlış olan her şeyi, herkesi eleştirir. Biz bunu yapamayız. Bakanlıktan her yıl 6 bin TL destek alıyoruz. Oyunlarımızda iktidarın eksik ve yanlışlarını eleştirsek desteğimizi keserler. Belediyeler anlaşmalarımızı iptal eder. Bizi piyasadan silerler.” dedi. Adının açıklanmasını istemeyen ikinci sanatçı ise karşı karşıya kaldıkları durumu şöyle özetliyor: “Eski metinlere güncel espriler katarak okuyoruz. Sivri haldeki konuşmaları yumuşatıyoruz. Karagöz, geçmişte sarayda, kahvede ve sokakta oynatılmış. Biz şu an saraydakini oynatıyoruz. Gerçek Karagöz'ü yapmaya kalksak, bizi yaşatmazlar.”

Karagöz sanatçıları, merhum Turgut Özal, Erdal İnönü ve Süleyman Demirel gibi siyasetçilerin mizaha gösterdikleri anlayışlı tavrı bugünkü siyasilerden görememekten yakınıyor. Özel tiyatrolara verilen, kostüm ücretlerine bile yetmeyen ödeneklerinin kesilme endişesi ise gözlerini korkutuyor.

HİCİVLİ METİNLERİ DEĞİŞTİRİYORLAR

Karagöz ve kuklacıların yaşadığı bu sorunu ve dile getirdikleri iddiaları Milletlerarası Kukla ve Gölge Oyunu Birliği (UNIMA) Türkiye Milli Merkezi Başkanı Vural Arısoy'a sorduk. Arısoy, sanatçıların sesinin kısıldığını doğruluyor. Belediyelerin, farklı siyasi görüşteki Karagöz ve kukla sanatçılarına sahne vermediğini ifade eden Arısoy, “Özel tiyatrolara verilen devlet desteğine birçok tiyatro başvurdu. Birinin sosyal medyadan paylaştıkları, iktidarın hoşuna gitmezse bakanlık desteği kesebiliyor. Gerçek Karagözcüler iş yapmakta zorlanıyor. Dün akşam bir usta beni aradı. Eşini hastaneye yatırmış, beş parasız kalmış.” diyor. Ehliyetsiz kişilerin Karagöz gösterisi adı altında Karagöz'ü yozlaştırdığını da belirten Arısoy, ekliyor: “Belediyenin siyasi çizgisine veya oyunun sergilendiği ortama göre Karagöz'ün normlarıyla oynama pahasına metinler değiştiriliyor. Ayrıca Karagöz sanatçılarının tamamı profesyonel sanatçılar olduğu halde amatör tiyatrolar kapsamında muamele görürler. 4 bin ile 8 bin TL arasında devletten destek alıyorlar. Bu parayla Karagözcüler tasvir yapmak için deri bile alamaz. Karagöz, muhafazakâr bir hükümetin muhafaza edemediği sanat dalı oldu.”

Karagöz gözden düştü, katledildi!

Metin Özlen (UNESCO'nun 2010'da Yaşayan İnsan Hazinesi seçtiği Karagöz ustası): “Osmanlı'da oynatılan Karagöz oyunlarının tamamında bir mesaj var. Kimi oyunlarda tasavvuf var, kimi oyunlar halka hitap ediyor. Kimi romantik oyunlar sadece hanımlar için oynatılmış, kimi pedagojik oyunlar çocuklar için oynatılmış. Bunlar zamanla kaybolmuş. Eski Karagöz metinlerinin değiştirilmemesi, bozulmaması lazım. Günümüze uygun olsun istiyorsanız ve kendinize güveniyorsanız hicivli yeni bir metin yazın… Maalesef korku var. Ben Allah'tan başka kimseden korkmam, doğruları konuşurum. Karagöz oynatmaya ara verdim. Neden? Çünkü, ben Karagöz oyununun kısıtlanmasına karşıyım. ‘Öyle demeyelim, böyle demeyelim' derseniz, kuşa çevirirseniz, bu Karagöz olmaz. Onun için bugün Karagöz gözden düştü, katledildi.”