Karagöz tasvirleri kelepir fiyatına Avrupa’ya satılıyor

Karagöz, UNESCO tarafından 2009’da kültürel miras listesine alındı. Peki ne oldu? Altı yılda müzesi bile kurulamadı. Daha da önemlisi, geçen yıl vefat eden ve yine UNESCO’nun ‘yaşayan insan hazinesi’ ilan ettiği Tacettin Diker’in yaklaşık 300 tasviri tanesi 1.000 TL’den satışa çıkarıldı. Bir diğer Karagöz ustası Ragıp Tuğtekin’in 150 parçalık koleksiyonu da geçtiğimiz günlerde Almanya Stuttgart Linden Museum’a satıldı.Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO), Karagöz’ü 2009’da Somut Olmayan Kültürel Miras listesine aldı. Aradan geçen 6 yılda Karagöz’e ait tüm değerlerin Türkiye’de korunup gelecek nesillere aktarılacağı bir müze kurulabilmiş değil. Bu nedenle önemli Karagöz ustalarından kalan tasvirleri Avrupalı koleksiyonerler ve müzeler topluyor. Yakın zamanda, Karagöz ustası Ragıp Tuğtekin yapımı 150 parçalık tasvir koleksiyonu Almanya Stuttgart Linden Museum’a satıldı. UNESCO tarafından ‘Yaşayan İnsan Hazinesi’ ilan edilen ve geçen yıl martta hayatını kaybeden Karagöz sanatçısı Tacettin Diker’in Karagöz tasvirlerinden oluşan 300 parçalık koleksiyonu ise ailesi tarafından tanesi 1.000 TL’ye satışa çıkarıldı.Karagöz müzesi kurulmaması Türkiye’deki koleksiyonerlerin elinde bulunan önemli Karagöz tasvirlerinin yurtdışına satılmasına yol açıyor. Son satış haberini koleksiyoner Dr. Murat Huten, birkaç gün önce sosyal medya hesabından duyurdu. Huten, Almanya Stuttgart Linden Museum’dan yetkililerin Karagöz sanatçısı Cengiz Özek ve kendisinden bazı bilgiler talep edip teklifler sunduğunu anlattı. Linden Museum’un bu yaz büyük bir sergi ile ‘dünya gölge tiyatrosu kuklaları’nı görücüye çıkaracağını hatırlatan Huten, şu bilgiyi paylaştı: “[Linden Museum] yazın açacakları serginin ‘Türk Karagözü’ bölümündeki eksiklikten rahatsızdı. Aralık 2014 tarihi itibarıyla Prof. Dr. Metin And’ın Ragıp Tuğtekin yapımı olan 150 parçalık koleksiyonunu uzun süren pazarlıklarla İstanbul’dan almış olduklarını dün (4 Şubat) itibarıyla tarafımıza bildirdiler.”Türkiye’deki kurumlara ‘bu koleksiyonu alın’ önerisinde bulunacakken satış haberinin geldiğini ifade eden Huten, “Bizdeki kurumların organizasyon kabiliyetsizliği ve ne yapacağına karar vermesi yılları bulduğu için teklifi kime ve nasıl sunacağımızı bulamadık. Meğer zaten atı alan Üsküdar’ı geçmiş.” sözleriyle üzüntüsünü ifade etti. Böylece Türkiye’de kurulması planlanan Karagöz müzesinin alabileceği son kalemlerden birinin Almanya’ya satıldığını belirten Huten, son aylarda Türkiye’den bazı yerel yönetim ve kurumların ‘Karagöz Müzesi’ kurmak üzere Karagöz sanatçısı Cengiz Özek ve kendisiyle bağlantı kurduğunu ancak geç kalındığını söyledi.TACETTİN DİKER’İN KOLEKSİYONU DA SATIŞTAKaragöz ve kukla sanatına 65 yıl hizmet eden Karagöz ustası Tacettin Diker, geçen yıl 31 Mart’ta vefat etti. Aradan geçen 11 ayda Diker’in 300 parçalık koleksiyonuyla ilgilenen olmadı. Ustanın kızı Gülderen Diker, babasından yadigâr kalan Karagöz tasviri koleksiyonunu geçtiğimiz hafta satışa çıkardı. Gülderen Diker, tasvirleri almak için Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan kimsenin aramadığını belirtiyor. Diker’in yardımcılığını yapan Enis Ergün, ustanın mirasının kurulacak bir Karagöz müzesinde sergilenmesi gerektiğini belirtiyor. Tacettin Diker’i tanıyan bir koleksiyonerin bu mirası satın almak istediğini anlatan Ergün, “Bunlar bireysel bir koleksiyona girdiği zaman koleksiyonerlerin elinde kalmış olur. İnsanlar, ancak onlar sergilerse görebilir. Tek tek veya grup grup da satmak istemiyoruz. Koleksiyonun tamamını bir kuruma ya da bir koleksiyonere vermeyi düşünüyoruz.” dedi.MÜZE OLMADIĞI İÇİN TASVİRLER BAKANLIKTA BEKLİYORBütün bunlar olup biterken, Milletlerarası Kukla ve Gölge Oyunu Birliği (UNIMA) Türkiye Milli Merkezi Başkanı Vural Arısoy, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın UNESCO’ya verdiği Karagöz müzesi kurma taahhüdünü henüz yerine getirmediğini belirtti. Karagöz kültür mirasının sergilendiği ulusal düzeyde bir müze bulunmadığını hatırlatan Arısoy, “UNIMA olarak her bakan döneminde Karagöz müzesi kurulması konusunda kendilerine talebimizi iletiyoruz. Henüz bir bina bile tespit edilemedi.” diyor. Bakanlığın arşivinde çok eski ve önemli Karagöz tasvirleri bulunduğunu söyleyen Arısoy, bu tasvirlerin sergilenmek yerine bakanlık binasında tutulduğunu belirtiyor.Tuğtekin’in tasvirleri yerli ve yabancı koleksiyonlara dağılmışDr. Murat Huten’in verdiği bilgilere göre, Ragıp Tuğtekin’in eserleri, Yapı Kredi Vedat Nedim Tör Müzesi’nde (183 parça), Kültür Bakanlığı Halk Kültürleri Dokümantasyon Arşivi’nde (150 parça), İsviçre’de Kimyager Ernst Köhler’de (122 parça), Paris’te Sherif Khaznadar’da (27 parça), ilaç devi Bristol Myers’te (167 parça), altı Alman koleksiyonerinde (ikisi vakıf olarak yaklaşık 900 parça), Akbank Kültür-Sanat Arşivi’nde (124 parça), Murat Huten koleksiyonunda (32 parça), Musée d’Orsay Paris’te (47 parça) bulunuyor. Ayrıca sayısı bilinmemekle birlikte parçalı olarak pek çok küçük koleksiyonda Tuğtekin’in eserleri yer alıyor.